Ana Paula Maia: "De apocalyps is een controlemechanisme."

"Er is geen hel onder onze voeten, noch een beschermende hemel boven ons hoofd. Wat bestaat, is de leegte die onze gedachten vult", schrijft Ana Paula Maia in Búfalos salvajes , haar nieuwste roman . Uitgegeven in Spanje door het imprintbedrijf Eterna Cadencia, keert ze terug naar eerdere personages , een terugkerend thema in haar literaire universum , om donkere tijden te verkennen.

De hoofdpersoon is Edgar Wilson, een ambachtsman die bedreven is in de kunst van het slachten van dieren, bijna als een ritueel. In tegenstelling tot eerdere producties met veel mannelijke personages, verschijnt hier ook een vrouw: de mysterieuze Rosario , de weduwe van de eigenaar van een oud slachthuis waar Wilson zijn winkel zal openen. Tegelijkertijd duikt er een onopgeloste misdaad op. Deze schoonheid keert terug naar zijn oude ambacht, terwijl een periode van downtime wordt verteld waarin het voorspelde einde van de wereld uiteindelijk nooit komt.

"Jarenlang heb ik binnen een joods-christelijke cultuur de apocalyps verwacht", bekent de auteur aan Clarín . Ze reflecteert op haar roman en tegelijkertijd op de thema's die erin aan bod komen: de relatie met dieren, de dood, mannelijkheid en de angst die het naderende einde van al het bekende kan oproepen.

– Dit boek herneemt personages uit eerdere romans. Hoe ben je te werk gegaan bij het creëren van dit unieke universum dat mannelijkheid, geweld, dood en post-apocalyptisch verval verkent?

– Het was een geleidelijke evolutie. Vanaf de publicatie van mijn eerste boeken besefte ik dat ze allemaal met elkaar verbonden waren, niet alleen vanwege mijn werk als auteur, maar omdat ze iets overbrachten dat ik niet kon bevatten: het verhaal van een microkosmos vol gruwelen, sensaties en bespiegelingen.

– Wat interesseert je in mannelijke personages? Denk je dat dit je onderscheidt van bepaalde auteurs die a priori 'vrouwelijke' thema's hanteren, of zie je literatuur niet in die termen?

Mannelijkheid wordt in de literatuur niet altijd evenveel erkend. Mannenverhalen spreken zelden zo tot de verbeelding als die van vrouwen. Het was niet gepland, het gebeurde gewoon. Anderen observeren is wat ik altijd heb gedaan. Menselijke wreedheid en het einde van iedereen en alles zijn terugkerende thema's in mijn boeken. Misschien heb ik een zwak voor het ontcijferen van die wreedheden, gevoelens van broederschap en falen die ons allemaal achtervolgen. Ik spreek vanuit een mannelijk perspectief omdat ik altijd mannen om me heen heb gehad. Ik heb hun mislukkingen, hun pijn en hun angst gezien.

–Je roman verkent een "apocalyps die nooit heeft plaatsgevonden" en een wereld in puin. Wat boeide je om dit te verbeelden?

– Jarenlang heb ik binnen een joods-christelijke cultuur de apocalyps verwacht. Iedereen om me heen bereidde zich erop voor. Ik hoorde er regelmatig over tijdens kerkdiensten geleid door een dominee of in informele gesprekken tussen kennissen. Gedurende mijn leven ben ik gaan begrijpen dat de angst voor het einde en de dood een controlemechanisme is. Maar waar ik moeilijk aan kan ontsnappen, is dat we allemaal een keer aan ons einde zullen komen. De apocalyps is het collectieve einde van een tijdperk, van een beschaving. Dit is angstaanjagend als we er al van jongs af aan op voorbereid zijn. Uiteindelijk zitten we gevangen in dit mechanisme door de angst om ons geld, onze dierbaren en onze familie te verliezen. Edgar Wilson, de hoofdpersoon in mijn boeken, maakt altijd duidelijk dat hij de dood of het einde niet vreest. Ook al intrigeert het hem.

– Je noemde Edgar Wilson, de hoofdpersoon van deze roman en verschillende eerdere romans. Hij is een intrigerend personage, onder andere vanwege zijn bijna mystieke relatie met de dood. Hoe vond je hem? Wat vind je interessant aan hem?

–Hij heeft me bijna al mijn schrijfjaren vergezeld. Hij beschikt over occulte krachten en een scherp inzicht in de diepe wereld. Hij laat zich niet beïnvloeden door oppervlakkige gevoelens of loze woorden. Hij ontpopte zich tot een varkensslager die graag op hondengevechten gokte. Dit boek is niet in Argentinië verschenen. Het heet Tussen hondengevechten en geslachte varkens . Edgar Wilson vat het heilige en het profane samen. Hij zwijgt en verlangt op de een of andere manier naar bijna niets.

– Terugkomend op dieren: vlees komt veel voor in je werk, in relatie tot het slachthuis en deze niet-menselijke wezens. Welke plaats nemen dieren in in je werk? Denk je dat ze ons kunnen aanzetten tot nadenken over de mensheid?

–Ik denk dat we nauw verwant zijn aan dieren. In mijn werk nemen dieren dezelfde belangrijke plaats in als mensen. Het is een centrale rol die zich naast elkaar manifesteert. Niet alleen omdat we dezelfde ruimtes delen, maar ook omdat we hun vlees eten en hun bloed drinken. Het is een diepe relatie waarvan we ons niet altijd bewust zijn, maar we worden vervuld van het bloed en vlees waarmee we ons voeden. Zo worden we dierlijker. Dierlijker? Misschien.

– Een ander centraal thema in je literatuur is geweld. Je beschrijft het ook met grote rauwheid. Hetzelfde geldt voor de dood. Wat trekt je aan in deze thema's tijdens het schrijven?

–We hebben heel weinig controle over onze omgeving. We beheersen sommige impulsen, kiezen wat we eten, wat we dragen, enzovoort. Maar de dood, vooral wanneer die voorafgegaan wordt door geweld of onverwachte ongelukken, is iets waar we helemaal geen controle over hebben. Alleen al het lezen van het nieuws of praten met mensen is voldoende. Mijn literaire reflecties raken ook het gebied van verrassing. Datgene wat ons doet afwijken van ons pad of doel. Het kan een fysieke dood zijn, maar in sommige gevallen is het een dood van de ziel.

– Je noemde het nieuws. Laten we het even over de actualiteit hebben. Hoe zie je de huidige situatie in de Latijns-Amerikaanse literatuur, en met name die van vrouwelijke schrijvers?

–Ik zie dat de Latijns-Amerikaanse literatuur in opkomst is. Er zijn zeer getalenteerde schrijvers met indrukwekkende teksten. Voor mij hebben Argentijnse schrijvers al een literaire revolutie teweeggebracht met de beste teksten en verhalen van de laatste tijd.

–Je literatuur beweegt zich behoorlijk tussen dystopie en post-apocalyptiek. Wat interesseert je in deze mogelijke toekomsten?

–De onzekerheid van de toekomst.

– Denkt u dat de hedendaagse literatuur zich in dit verband een andere toekomst dan de apocalyps kan voorstellen?

– Ja, dat denk ik wel. Ik denk dat literatuur in het algemeen deze duistere aspecten van de menselijke ziel onderzoekt: onzekerheid en eindigheid. Het zijn terugkerende thema's. Ik geloof in de intieme apocalyps die ons individueel vernietigt. Het liquideert ons of doet ons herboren worden. Apocalyps betekent onthulling. Ik denk dat de individuele apocalyps ons allemaal overkomt wanneer we geconfronteerd worden met onthullingen over wie we zijn, wat we zijn. Het onder ogen zien van persoonlijke onthullingen kan het einde van iets betekenen, zodat het nieuwe zich in je kan nestelen. Onze onthulde innerlijke problemen kunnen aanleiding geven tot een individuele apocalyps. Literatuur heeft zich hier uiteindelijk op gericht. Tegenwoordig ervaren we dit gevoel echter collectief. Er is iets gebroken, verdorven. Misschien heeft de mensheid in andere tijdperken iets soortgelijks meegemaakt. Ik weet het niet. Nu zijn we hier. Gezamenlijk voelen we ons een beetje vaag, op weg naar een toekomst waarin machines ons kunnen onderwerpen en angst, dit controlemechanisme, misschien nog constanter is.

Wilde buffels , door Ana Paula Maia (Eterna Cadencia).